Σκύλοι θεραπείας: Όταν ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου γίνεται και… γιατρός ψυχής

Η σχέση ανθρώπου και σκύλου κρατάει χιλιάδες χρόνια, όμως η ιδέα ότι ένας σκύλος μπορεί να προσφέρει «θεραπεία» ξεκίνησε σχετικά πρόσφατα. Οι πρώτες αναφορές έρχονται από τον 18ο αιώνα, όταν ο Γάλλος φιλόσοφος Τζoν Λοκ τόνισε τη σημασία της επαφής των παιδιών με τα ζώα για την ψυχολογική τους ανάπτυξη. Ωστόσο, η οργανωμένη χρήση σκύλων για θεραπευτικούς σκοπούς άρχισε τον 20ό αιώνα.

Κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, σκύλοι χρησιμοποιήθηκαν σε στρατιωτικά νοσοκομεία των ΗΠΑ για να βοηθήσουν τραυματίες στρατιώτες στην ψυχολογική ανάρρωση. Στη δεκαετία του ’60, η παιδοψυχίατρος Boris Levinson παρατήρησε ότι ένα παιδί με αυτισμό ανταποκρινόταν καλύτερα στην παρουσία του σκύλου του, παρά στους θεραπευτές. Έτσι γεννήθηκε το επιστημονικό ενδιαφέρον για τη θεραπευτική αξία των σκύλων.

Τι προσφέρουν οι σκύλοι θεραπείας

Οι σκύλοι θεραπείας δεν είναι «θαυματουργοί», αλλά η παρουσία τους αποδεδειγμένα βοηθά σε πολλά επίπεδα:

• Μειώνουν το άγχος και την κατάθλιψη, απελευθερώνοντας ενδορφίνες.
• Ενισχύουν την κοινωνικότητα και τη διάθεση επικοινωνίας.
• Σε ηλικιωμένους και ασθενείς με άνοια, προσφέρουν ηρεμία και ανακούφιση.
• Στα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες ή αυτισμό, βελτιώνουν την αυτοπεποίθηση και την ικανότητα συγκέντρωσης.

Οι σκύλοι θεραπείας στην Ελλάδα

Στη χώρα μας, η παρουσία των σκύλων θεραπείας άρχισε να γίνεται αισθητή την τελευταία δεκαετία, χάρη σε πρωτοβουλίες συλλόγων και εξειδικευμένων εκπαιδευτών.

Το «Τherapy Dogs» στη Θεσσαλονίκη είναι από τις πιο γνωστές οργανώσεις. Δημιουργήθηκε το 2011 και από τότε έχει επισκεφθεί νοσοκομεία, σχολεία και ιδρύματα, με ειδικά εκπαιδευμένους σκύλους που χαρίζουν χαμόγελα και δύναμη σε μικρούς και μεγάλους.

Στην Αθήνα, αρκετά εκπαιδευτικά κέντρα έχουν ξεκινήσει συνεργασίες με σχολεία και κέντρα ειδικής αγωγής, ώστε τα παιδιά με αυτισμό να έχουν την ευκαιρία να αλληλεπιδράσουν με έναν σκύλο θεραπείας.

Σε γηροκομεία και νοσοκομεία, οι επισκέψεις σκύλων γίνονται ολοένα και πιο συχνές, βοηθώντας ηλικιωμένους που συχνά βιώνουν μοναξιά και απομόνωση.

Παρότι η Ελλάδα υστερεί θεσμικά σε σχέση με άλλες χώρες, αφού δεν υπάρχει επίσημο νομικό πλαίσιο για τη χρήση σκύλων θεραπείας,, οι δράσεις γίνονται ολοένα και πιο οργανωμένες, με εθελοντές και εκπαιδευτές να δουλεύουν με μεράκι. Στο νοσοκομείο Μεταξά μέχρι τον Ιούλιο του 2025, πάνω από 300 ασθενείς της Μονάδας Ημερήσιας Νοσηλείας είχαν επωφεληθεί από τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα, ενώ περισσότεροι από 30 επαγγελματίες υγείας (γιατροί, νοσηλευτές, ψυχολόγοι) παραδέχτηκαν ότι η εμπειρία ενίσχυσε όχι μόνο την ψυχική αντοχή των ασθενών, αλλά και τη δική τους συνεργασία και συνοχή ως ομάδα.

Οι φυλές που ξεχωρίζουν

Γκόλντεν Ριτρίβερ και Λαμπραντόρ κυριαρχούν, χάρη στον ήρεμο και κοινωνικό χαρακτήρα τους. Όμως, και μικρότερες φυλές, όπως τα Κανίς ή τα Καβαλιέ Κινγκ Τσαρλς Σπάνιελ, χρησιμοποιούνται συχνά, ειδικά σε χώρους με παιδιά ή ηλικιωμένους που νιώθουν άνετα με μικρόσωμα ζώα.

Ένα χαμόγελο αρκεί

Οι σκύλοι θεραπείας δεν αντικαθιστούν γιατρούς ή ψυχολόγους· είναι όμως οι «σύμμαχοι» που γεφυρώνουν το χάσμα ανάμεσα στη θεραπεία και τη χαρά. Μια αγκαλιά, ένα χάδι ή ένα παιχνίδι μαζί τους μπορεί να κάνει τη διαφορά στην καθημερινότητα κάποιου που παλεύει με τον πόνο, τη μοναξιά ή το άγχος.

Στην Ελλάδα, κάθε επίσκεψη ενός σκύλου θεραπείας γίνεται μια υπενθύμιση ότι η αγάπη δεν έχει γλώσσα ούτε όρια και ότι, πολλές φορές, η πιο απλή μορφή φροντίδας έρχεται με… τέσσερα πόδια και μια κουνιστή ουρά.